Zakaz handlu w niedzielę i święta obowiązuję od 2018r., kiedy weszła w życie ustawa o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni z dnia 10.01.2018r. Wejście w życie ustawy wywołało ogólne poruszenie z jednej strony wśród konsumentów, którzy zmuszeni byli do zmiany swych przyzwyczajeń zakupowych, a z drugiej strony wśród przedsiębiorców, którzy zmuszeni byli do oceny, czy w przypadku prowadzonej przez nich działalności ustawa w zakresie wyłączającym możliwość handlu ma zastosowanie i w jakim zakresie.
Okres prawie 4 lat obowiązywania ustawy nie pozostawia złudzeń, że ograniczenie handlu poprzez ww. ustawę ma poważne konsekwencje. Firmy poprzez konieczność ograniczenia handlu utraciły część dotychczasowych dochodów, a w najbardziej drastycznych przypadkach zmuszone były do zakończenia swej działalności.
Natomiast ustawa wprowadza aż 32 przypadki, w których wyłączony zostaje zakaz handlu.
Dokładna weryfikacja profilu działalności spółki, jak i możliwości jej działalności mogą skutkować uznaniem, że może skorzystać z wyłączenia zakazu handlu w niedzielę i święta.
To czy dana firma prowadząc działalność w niedzielę i święta narusza prawo podlega weryfikacji przez Powiatowe Inspekcje Pracy. W przypadku uznania, że działalność jest sprzeczna z prawem Powiatowe Inspekcje Pracy kierują wniosek o ukazanie, który podlega ocenie Sądu. Natomiast ocena Sądu może podważyć wnioski PIP i skutkować uznaniem, że wyłączony jest wobec niego zakaz handlu w niedzielę i święta.
Przypadki wyłączenia zakazu handlu możemy podzielić m.in. na przypadki, w których firma musi wykazać że prowadzi działalność
1) w placówce handlowej, w której przeważająca działalność polega na handlu:
– kwiatami;
– pamiątkami lub dewocjonaliami;
– prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych;
– świadczeniu usług pocztowych, o których mowa w art. 2 ust. 1 tej ustawy;
2) w piekarniach, cukierniach i lodziarniach, w których przeważająca działalność polega na handlu wyrobami piekarniczymi i cukierniczymi;
3)w placówkach handlowych, w których przeważającą działalnością jest działalność gastronomiczna;
4) na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych prowadzonych przez spółki prawa handlowego, których przeważająca działalność polega na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami na użytek handlu hurtowego artykułami rolno-spożywczymi;
W powyższych przypadkach spełnienia przesłanki przeważającej działalności wymaga, aby:
- Przedmiot działalności mieścił się w klasyfikacji wskazanej we wpisie do właściwego rejestru dla przedsiębiorcy
- przychody związane ze świadczeniem usług w danym przedmiocie działalności wyłączającym zakaz handlu, wynoszą co najmniej 40 % ogólnych transakcji – sprzedaży detalicznej przedsiębiorcy.
Innym kryterium wyłączającym zakaz handlu w niedzielę i święta jest wykazanie, że przedsiębiorca prowadzi działalność w zakładzie świadczącym określony rodzaj usługi jak np:
– w zakładach hotelarskich;
– w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku;
- w zakładach leczniczych podmiotów leczniczych i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych;
- w zakładach pogrzebowych;
- w placówkach handlowych organizowanych wyłącznie na potrzeby festynów, jarmarków i innych imprez okolicznościowych, tematycznych lub sportowo-rekreacyjnych, także gdy są one zlokalizowane w halach targowych;
Oceniając, czy dany podmiot prowadzi działalność w zakładzie koniecznym jest ocena czym jest zakład i jakie są jego granice przestrzenne.
Kolejnym krokiem po ustaleniu, że dany przedsiębiorca prowadzi działalność na terenie zakładu, jest ustalenie czy zakład ten spełnia warunki do uznania, że prowadzi działalność w przedmiocie określonym ustawą.
Z uwagi na to, że ustawa precyzuje jaki rodzaj działalności jest nią objęty, przedsiębiorca zmuszony jest do oceny spełnienia warunków dla tego szczególnego rodzaju działalności, który może obejmować liczne usługi
Dla przykładu można wskazać działalność w zakresie kultury. Zgodnie z definicją zawartą w art. 1 ust 1) ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej z dnia 25 października 1991 r. (Dz.U. Nr 114, poz. 493). Działalność kulturalna w rozumieniu niniejszej ustawy polega na tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury. Tworzenie kultury polega na działaniu prowadzącym do wytworzenia szeroko rozumianego dzieła, któremu przypisać można wartość kulturalną, oddziałującego na wrażenia jego odbiorcy. Upowszechnianie kultury jest z kolei działalnością mającą na celu zapoznanie z wytworem kultury jak największego grona odbiorców.
Przez ochronę kultury należy rozumieć wszelkie działania prowadzące do zachowania wytworu kultury i utrzymania bądź wzmocnienia jego społecznej wartości.
Natomiast prowadzenie działalności „w zakresie kultury” może dotyczyć podejmowania innych działań związanych z kulturą, aniżeli jej tworzenie, upowszechnianie czy ochrona, istotnym jest aby była to działalność zw z kulturą
Działalność w zakresie sportu wymaga odwołania się do definicji określonej w ustawie o sporcie, sportem są wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach. 1a. Za sport uważa się również współzawodnictwo oparte na aktywności intelektualnej, którego celem jest osiągnięcie wyniku sportowego.2. Sport wraz z wychowaniem fizycznym i rehabilitacją ruchową składają się na kulturę fizyczną.
Kolejnym przypadkiem wyłączającym zakaz handlu jest działalność szczególnie ważnych z punktu widzenia społeczeństwa obiektów, do których m. in. zaliczono stacje paliw.
Powyżej wskazane przypadki są jednymi z wielu przykładów, w których zastosowanie znajduje wyłączenie zakazu handlu w niedzielę i święta. Szczegółowa weryfikacja profilu działalności firmy, oferowanych przez nią usług, miejsca oraz otoczenia prowadzonej działalności może skutkować uznaniem, że działalność przedsiębiorcy w niedziele i święta może być prowadzona w sposób niezakłócony i zgodny z prawem.
Decyzja o prowadzeniu działalności powinna zostać podjęta świadomie w oparciu o szczegółową analizę, tak aby działalność przedsiębiorcy była zgodna z przepisami prawa. Przedsiębiorca chcący skorzystać z wyłączenia zakazu handlu w celu zabezpieczenia się przed ponoszeniem odpowiedzialności cywilnej oraz karnej powinien wnikliwie przeanalizować strukturę swojego przedsiębiorstwa, która pozwoli mu na ekonomiczną ocenę przedsięwzięcia oraz być może koniecznych dodatkowych czynności w danym rodzaju działalności.